Oświetlenie odpowiednie dla roślin

[Sławek121]

Na forum często pada pytanie o to jakie najlepiej zastosować świetlówki do akwarium z roślinami.

Nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi, dobór oświetlenia zależy od wielu czynników, m.in. od tego jakie rośliny chcemy hodować i jaką mamy wysokość akwarium oraz od tego ile tych świetlówek chcemy użyć.

Dlatego podsumuję tu kilka informacji pomocnych w doborze odpowiedniego oświetlenia,postaram się to zrobić w sposób przystępny-bez zbytniego zagłębiania się w szczegóły.

Jeżeli ktoś będzie potrzebował dokładniejszych opracowań,to zapraszam do

 

Zacznę może od tego,że dla roślin najważniejszy do funkcjonowania jest strumień świetlny określający całkowitą moc światła emitowanego z danego źródła, przechodzącego przez wybraną powierzchnię. Jednostką miary strumienia świetlnego jest Lumen [lm].

 

Każda żarówka, świetlówka,Led itd. im ma więcej lumenów tym daje więcej światła.

Aby porównać dane źródła światła należy podzielić strumień świetlny przez moc, czyli określić tzw. skuteczność świetlną wyrażoną w lumenach na wat.

Dane oświetlenie jest bardziej wydajne i oszczędne im na wyższą skuteczność świetlną, czyli większą ilość Lumenów na Wat mocy.

 

Prawidłowy strumień świetlny w akwarium powinien zawierać w granicach 35-60 Lm/L.

Oblicza się ten parametr sumując ilości lumenów podanych na wszystkich świetlówkach zastosowanych w akwarium i podzieleniu wyniku przez objętość akwarium.

Tu jednak trzeba pamiętać o głębokości akwarium i przenikliwości światła przez wodę. Zalecane jest aby świetlówki używać do zbiorników o max. głębokości 50cm, a powyżej tej głębokości lampy rtęciowe lub metalohalogenkowe. Olbrzymie znaczenie ma również wysokość zamocowania świetlówek nad lustrem wody im wyżej tym większe straty.

 

Jednak w związku z tym,że oznaczenia na świetlówkach rzadko mówią nam coś o Lumenach,przyjęło się określać zapotrzebowanie roślin na światło w Watach na litr pojemności brutto akwarium,czyli W/L.

Obliczmy to dzieląc ilość Watów przez pojemność akwarium (brutto),np.w standardowym akwa 112L będzie to 36W:112L=0,32W/L

 

 

I tak:

-dla roślin mało wymagających przyjmuje się 0,2-0,4W/L

-dla roślin średnio wymagających 0,4-1W/L

-dla roślin wymagających powyżej 1W/L

zależy to od wymiarów akwa,ale można to przyjąć jako standard.

 

To jest najprostszy sposób na dobranie oświetlenia i powinno to wystarczyć każdemu początkującemu.

 

Jednak sama moc oświetlenia to nie wszystko.

Istotna jest też jakość oświetlenia,a konkretnie długość fal świetlnych.

Dla roślin najbardziej użytecznym światłem z punktu widzenia fotosyntezy jest światło niebieskie i czerwone, czyli o długości niebieskie 400-500 nm, a czerwone 600 a 800nm. Fale zielone są odbijane (nie wykorzystywane) przez rośliny.

Zależnie od tego, co chcemy osiągnąć, powinniśmy wybierać oświetlenie z odpowiednią emisją różnych fal. Gdy np. chcemy uzyskać zwartą, niską, mocno rozkrzewioną roślinę, musimy wybrać oświetlenie z największą emisją w paśmie niebieskim, a nieco mniejszą w czerwonym. Mała ilość niebieskiego w porównaniu do czerwieni spowoduje wyciąganie się pędów i wolny przyrost tkanki zielonej. Samo promieniowanie niebieskie natomiast hamuje wzrost roślin, a barwa liści staje się ciemniejsza, dlatego do doświetlania zawsze należy wybierać źródła światła z jednoczesną emisją w zakresie niebieskim i czerwonym lub używać niebieskiego światła łącznie ze światłem dziennym.

 

Tu przy wyborze świetlówki powinniśmy się kierować diagramem rozsyłu widma mocy,jednak nie zawsze mamy do niego dostęp.

Więc co ?

No więc dla ułatwienia kierujemy się temperaturą barwową wyrażaną w Kelwinach,która to przeważnie jest podana na świetlówce bądź opakowaniu.

Temp. barwowa nie mówi nam dokładnie o tym z jakim falami mamy do czynienia niemniej jednak pozwala to określić w przybliżeniu.

I tak:

Światło białe-dzienne 5500-6500K

Przy niższej temperaturze barwowej lampa przybiera odcień ciepły (pomarańczowy lub żółtawy), przy wyższej - zimny (niebieski).

 

Wiele osób powiedziało by,że długość fal/temp.barwowa jest więc najważniejszym parametrem.

Po części mieli by rację,ale nie do końca,ponieważ rośliny są w stanie prowadzić fotosyntezę i prawidłowo się rozwijać nawet przy nieodpowiednim świetle jeżeli jego ilość będzie duża, natomiast przestaną się rozwijać i zginą nawet przy najlepszym świetle jeśli jego ilość będzie za mała.

 

I tu pojawia się dylemat co wybrać.

No więc tak:

Jeśli mamy do wyboru tylko jedną świetlówkę,wybierajmy taką w granicach 5500-6500K,daje ona najjaśniejsze światło emitując przy tym fale niemal z każdego zakresu.

Przy dwóch świetlówkach radził bym 1x 5500-6500K i 1x 7000-8500K.

Przy trzech świetlówkach 1x 5500-6500K, 1x 7000-8500K i 1x 8500-10 000K.

Przy czterech świetlówkach 1x 3500-4500K, 1x 5500-6500K, 1x 7000-8000K i 1x 8500-10 000K

Oczywiście przy większej ilości można rozbudowywać o kolejne zakresy fal, ja jednak proponował bym wtedy zwiększenie ilości świetlówek z zakresu 5500-6500K, zwiększy to skuteczność świetlną.

 

Mógł bym na tym zakończyć,jednak jest jeszcze jeden parametr określający jakość świetlówki,czyli Ra- współczynnik oddawania kolorów - zdolność danego źródła światła do oddawania kolorów przez przedmioty oświetlane tym źródłem w porównaniu do kolorów oddawanych przez dany przedmiot oświetlany światłem słonecznym.Przyjęto że przedmiot oświetlany światłem słonecznym oddaje kolory w 100 procentach.

 

Współczynnik oddawania kolorów Ra:

91- 100 Bardzo dobre oddawanie kolorów

81-91 Dobre oddawanie kolorów

50-80 Średnie oddawanie kolorów

< 50 Słabe oddawanie kolorów

 

W akwarystyce wykorzystywane są świetlówki o Ra 80-99.

Na świetlówce określa go w przybliżeniu pierwsza cyfra w symbolu np.Philips TLD 965 ( Ra 90-99) lub Philips TLD 840 ( Ra 80-89).

Druga i trzecia cyfra określają temp.barwową np.Philips TLD 965 (6500K ) lub Philips TLD 840 ( 4000K).

 

Mam nadzieję,że nieco ułatwi Wam to zrozumienie tematu oświetlenia roślin i dobór odpowiednich źródeł światła